Binnenste buiten

Zo langzamerhand ben ik het zat, en ik denk dat jullie dat ook zijn. Dat eeuwige gezever over wat er van binnen zit en aan de gang is. Steek liever de hand in eigen boezem. Maar je gaat er in mee, je geeft tekst en uitleg en je verdiept je in anderen. Op onbewaakte ogenblikken betrap ik mij zelfs erop na te denken over wat er in die ander omgaat.

Ja, dat is heel sociaal. Niet alleen sympathie maar als je er gevoel voor hebt spreken we zelfs van empathie. Op deze manier houden we elkaar lekker bezig met onze al dan niet diepe zieleroerselen. Wanneer je die zelf niet hebt, er is altijd wel iemand in de buurt die er een paar wil delen. Kun je niemand vinden dan is er wel de zoveelste soap of film om je vage binnenkant wat structuur te geven door de al die herkenbare noties uit te spelen en te benoemen.

De gedachte: “Mannen denken dat ze voelen, vrouwen voelen dat ze denken” vond in de wereld waar ik vandaan kom een zeker gehoor. Er zijn zelfs boeken over geschreven om die vertaalslag te kunnen maken. Maar eerlijk als ik ben, een uitspraak als: “Ik denk dat ik er niets bij voel,” redt het tegenwoordig niet meer. Nee, dat moet stelliger en duidelijker en vooral vanuit het gevoel. “Ik vindt het niks.” Vroeger heette dat gewoon bot zijn, nu is het assertief. Ruimte creëren voor anderen wordt een teken van zwakte en de mening of advies van anderen serieus nemen levert meer zorgen dan oplossingen.

Nou, laat ze maar even, de mensen die met het oog op mijn belang mij onzeker maken, mij op de hoogte stellen van allerhande problemen die ik voordien niet had en me schuldcomplexen aansmeren in de vorm van oplossingen die ik niet hanteren kan. Niet het eigen belang op het oog hebben, maar dat van een ander is net zo moeilijk als niet aan een roze olifant denken als je het er over hebt. Of beter, zonder te weten waar je bent iemand de weg uit leggen zonder dat die ander weet waar die naar toe wil.

Om kort te gaan, klaar met psychologische analyse, zelfhulpboeken en succesmethodes. Zonder al die rationele ballast was het leven een stuk leuker, toch? Vooral vanwege die emotionele druk die er mee gepaard gaat. Op allerlei manieren zijn we op zoek om de open en onbevangen natuur terug te vinden die toen we jong waren vanzelfsprekend was en nu slechts met veel moeite en investeringen in de vorm van vakantie, sport,  meditatie en vooral veel zelfreflectie en oefenen weer bij tijd en wijle de kop kan opsteken.

Toch ben ik aan het schrijven en jij aan het lezen. Blijkbaar is het niet bevredigend genoeg om de psychologische knuppel in het hoenderhok te gooien of de succeshanddoek in de ring. We blijven bezig, zoeken naar manieren om onze open en onbevangen natuur te blijven beleven en tegelijk open en volwassen met onze wereld om te gaan.

Dit hoeft toch geen conflict op te leveren? Wellicht niet als we nog in kleine jaag/verzamelgemeenschappen in de natuur leefden waarbij ieder een eigen plaats had. Waarbij er niet een te grote schaarste optrad. Waarbij de natuurlijke selectie er voor zorgden dat de zwakkeren niet al te lang hulp nodig hadden. Dat is zo’n beetje de wereld waar onze fysieke evolutie ons wel bij laat voelen. Niet geheel overeenkomstig met de wereld die wij, als homo sapiens, met elkaar gecreëerd hebben.

We worden van alle kanten doordrongen van tegenstrijdige motivaties: minder consumeren is goed voor het milieu, meer consumeren goed voor de economie. Meer succes op het werk is goed voor de welstand van mijn gezin, meer thuis is goed voor de welstand van mijn gezin. Goed voor de ander zorgen begint met goed voor jezelf zorgen, zorg voor anderen komt om in individualisme.

Zodra de deur opengezet wordt om zelf sturing aan je eigen ontwikkeling te geven en daarmee het stukje wereld waarin we leven, zullen deze tegenstrijdigheden binnendringen. O, wat is het toch jammer dat juist die deur niet weer gesloten kan worden, en o wat is het jammer dat een ieder van ons ergens in het leven niet meer geleefd wil worden en die deur op een kier zet.

Gelukkig zijn er wel een paar zielen die het redden om voor zichzelf een manier te vinden niet in het conflict te verzeilen. Ik benijd deze mensen en helaas leer ik van hen niet veel anders dan het ogenschijnlijke en onbevredigende opgeven. Het lijkt wel de aard van deze rust om die juist niet te kunnen overdragen. De overdracht zelf verstoort die rust.

Zou er dan niets anders op zitten dan iedereen lekker zelf aan te laten modderen en wie het redt, redt het en wie niet, niet?

Onze open en onbevangen natuur te blijven beleven en tegelijk open en volwassen met onze wereld om te gaan. Het lijkt wel de heilige graal van geluk.

De makkelijkste uitweg uit deze tegenstrijdigheid is je er voor af te sluiten. Dit kan op veel manieren. Stomweg ontkennen of niet geloven dat er iets aan de hand is, is de meest populaire. Toch valt op dat bij veel zaken waar in eerste instantie lacherig over gedaan wordt een paar jaar later toch wel serieuze problemen zijn. Wellicht selffulfilling prophecy maar zeker niet allemaal. Zelf vang je ook signalen op dat in de trant van “als dit zo door gaat hebben we op een gegeven moment een probleem” en, nadat het weggewuifd is, zie je dit helaas maar al te vaak waarheid worden. Zij het in privé situaties, zij het in het publieke domein. Je afsluiten voor de kritiek van anderen is doorgaans ook niet een heel sterke strategie. Doorgaans leidt dit tot overspannen situaties waarbij degene die zich afgesloten heeft het onderspit moet delven. “Ik heb het je nog zo gezegd…”. Open met de wereld omgaan leidt hoe dan ook tot situaties waarbij je jezelf de vraag moet stellen wat je nu in hemelsnaam er mee aan moet.

Een andere uitweg uit het conflict zou kunnen zijn, niet volwassen met de wereld om te gaan. Wat bedoel ik hier nu met volwassen met de wereld omgaan? In de regel wordt met volwassenheid bedoeld: “In staat voor zichzelf te zorgen”. Volwassen met de wereld omgaan is dan ook dat je goed voor jezelf kan zorgen en omdat we deze wereld met elkaar aan het maken zijn ervoor zorgen dat deze ook voor zichzelf kan zorgen. Duurzaamheid voor jezelf en je omgeving.